CÁCH CHỌN GÀ HAY

1)QUÝ KÊ 

Trước tiên phải nói sơ qua 
Thế nào mới gọi Thần gà Linh kê 
TỬ MỴ nằm ngũ như mê 
Hai chân soải thẳng cánh xoè cần ngay 
MỴ TRƯỜNG thường ngũ ban ngày 
Ra sới vẩn ngũ ngũ hoài người ơi 
Vào trận thì thật tuyệt vời 
Đòn như búa bổ cựa thời độc ghê 
Bỏ đi rồi lại chạy về 
Đá đòn Hồi mã ôi ghê quá chừng 
Đêm ngũ thì móc hai chân 
Như Dơi đang ngũ trên từng nhánh cây 
Gà ĐÀO thân bé gầy gầy 
Dáng đi tướng đứng như bầy Thiên nga 
Bộ lông thì thật mượt mà 
Đòn đau hết biết cựa là lưởi đao 
Đá đâm đâm đá như sau 
Nhiều đòn chí tử đá vào hồ ba 
Lưởi như lưởi Rắn thè ra 
Ấy là giống quý tài ba dị thường 
Ngũ Sắc đẹp đẻ dễ thương 
Cựa đen Cựa trắng dể thường thua ai 
Nhật Nguyệt chính là các ngài 
Móng Thới đen trắng có tài đá ăn 
Nguyệt Lân là cựa có răng 
Xoắn như đinh ốc có lằn dọc ngang 
Trong cánh vảy Rắn hàng hàng 
Miệng thời hôi thúi mậy nàng chẵng ưa 
Gà mà lông mọc lưa thưa 
Phao câu không có chẵng vừa người ơi 
Lông thời xơ xác tả tơi 
Đó là gà Cúp gà Dơi ngang hàng 
Gà mà miệng rộng tan hoang 
Lưởi thụt trong cổ hào quang mờ mờ 
Dưới chân có vảy bàn cờ 
Thần kê ẩn tướng có ngờ được đâu 
Gà mà có vảy dưới hầu 
Lưởi đen hay bớt làm giàu người nuôi 
Gà mà lông ngược lông xuôi 
Lông Voi mọc ở sau đuôi gà tài 
Hai màu mắt lại chẵng ngay 
Mắt lớn mắt nhỏ gà tài có dư 
Chân xanh mắt Ếch lừ lừ 
Đá chết không chạy gà dư gan lỳ 
Thanh Long gà chiến một khi 
Quấn ngang cựa trái vảy liền với nhau 
Gà Bịp nhưng lại có màu 
Xanh xanh hai Ức gà nào hiếm hơn 
Gà mà hai cựa hai bên 
Bên cứng bên sút gà Thần chẵng chơi 
Gà mà không thích "chơi bời " 
Cứ lo rượt mái tơi bời mới "chơi "

Đạp mái thì đạp trên trời 
Đầu thời không cắn lạ đời ghê chưa 
Khai Vương gà quý chẵng vừa 
Ngay bên dưới cựa nứt bừa bốn vân 
Gà mà có cựa sừng Lân 
Vành Nguyệt-Hổ Trảo khó lần nào thua 
Gà như có ngãi có bùa 
Đêm gáy họng sáng gọi đùa gà Ma 
Gà Mái không đẽ trong nhà 
Bươi hang để đẽ chính là Thần kê 
Gà mà cứ hể đêm về 
Từng cơn gáy thúc Linh kê có thừa 
Gà mà như thể mắc mưa 
Xác xơ xơ xác chẵng vừa gà Te 
Bồng lên "tục tục " bên hè 
Quý kê chính thực gà nghề vô song 
Gà mà khi ngũ xù lông 
Đó là gà Nhím nước đầy phát huy 
Ra tài ra nghệ đến khi 
Nước rút cạn lán gà thì phải thua 
Nước lớn thì cứ thi đua 
Nước ròng mau chạy kẻo thua thấy bà 
Gà mà không ngũ trong nhà 
Ngủ bờ ngủ bụi cũng là gà hay 
Giống trên được gọi gà thầy 
Bớt son dưới chậu gà hay vô cùng 
****** 
Gà mà đá độ thật may 
Duyên trường Ngũ Sắc chính ngài đó đa 
Giáp Cần quả thật tài ba 
Đầu đầy mưu lược ấy là Linh kê 
Lưởi đen lưởi bớt thì mê 
Linh kê ẩn tướng mà chê thật "khùng " 
Gáy bảy tiếng giọng chẳng run 
Tiếng rít như Lợn cùng chung gà tài 
Nội Hoa Đăng vẩn miệt mài 
Song song vảy ngón chạy dài tận trên 
Hai chân vảy ấy hai bên 
Ngài là Thần tướng ngồi trên họ gà 
Đại Giáp ngậm vảy ngâm nga 
Đóng ngang với cựa đó là Quí kê 
Đá đòn nặng cựa khỏi chê 
Đá thương địch thủ mang về chết ngay 
Sau đây xin được trình bày 
Vảy tốt vảy xấu đóng trên cán gà

Án Thiên là vảy tài ba 
Song Cúc dưới chậu cũng là thường thôi 
Phủ Địa vảy ấy ôi thôi 
Đá cho địch thủ phải lòi hầu ra 
Hai chân Án-Phủ đó là 
Tứ Trực chính nó tài ba dị thường 
Hoa Mai chậu thật dễ thương 
Chuyên đá gốc cổ chẵng nương đó mà 
Vảy dưới chậu lại hở ra 
Đó là Rọc Chậu nuôi mà uổng công 
Hổ Đao đệ nhất cầu mong 
Hổ Đao đệ nhị còn trông mong gì 
Ám Long là cái chi chi 
Còn gọi vảy Yến mấy khi thua tài 
Ác Tinh màu đỏ đẹp thay 
Thường khi đánh đấm đòn tài đòn quăng 
Hạ địch thủ chẳng khó khăn 
Đó là Linh Giáp Tử rằng độc ghê 
Nhân Tự Thới thật là mê 
Có đòn móc mắt ai chê bao giờ 
Vảy Thất Bát ai đâu ngờ 
Đá dở như hạch chỉ chờ cà ri 
Nhân Tự Biên là cái thứ chi 
Đá đòn hiểm độc địch thì phải thua 
Gà nầy khi gặp phải mua 
Chân mang Đại Giáp địch thua chạy dài 
Dưỡng nuôi chăm sóc hằng ngày 
Bồng lên Túc Túc tương lai huy hoàng 
Vảy trơn vảy đóng hai hàng 
Biên-Kẽm-Hậu tốt là chàng Tam Vinh 
Giáp Vy Đao chớ có khinh 
Ra đòn hiểm độc cựa tin chết gà 
Lưởng Ngọc Song Cước thì ra 
Liên hoàn tam tứ cả nhà phải kinh

Nhân Tự Đầu Hổ thật xinh 
Ngón Ngọ sát móng có hình chử Nhân 
Dặm Ngoại Cán chưa có lần 
Đừng mơ chữ thắng chữ bần có ngay 
Đôi ba hồ địch chạy dài 
Đó là Phản Hậu đa tài người ơi 
Tứ Trụ Giáp như chào mời 
Địch mà giao đấu rồi đời chiến kê 
Ám Nguyệt Chỉ thấy thì mê 
Gối trêncó chỉ vân vê Quách Thành 
Giao Long-Nhật Thới tung hoành 
Thần Lực Chi Bái gà sanh đòn tài 
Phòng Đao Giáp Thới thật may 
Tài ba xuất chúng cựa thay đao tài 
Gà nầy cảm thấy thương ngay 
Giáp Cần quý lắm là ngài Linh kê 
Gà nầy xin chớ có chê 
Trên cao dưới thấp đề huề cựa linh 
Xiên Đao xin chớ có khinh 
Cụa như tên bắn bỏ mình như chơi 
Huyền Châm-Gạc Thập như mời 
Cựa đâm chân đá xong đời chiến kê 
Dưới chân có vảy miển chê 
Đó là Địa Giáp Linh kê là ngài 
Ác Hổ Báo khéo phơi bày 
Móng Ngọ có chấm tài cao hung tàn 
Lộc Điền Tự cho chẵng màng 
Nhật Thần-Hổ Khẩu thì mang đem về 
Hàm Long-Yểm Nguyệt chớ chê 
Tam Tài-Tứ Quý là kê có tài 
Văn Võ Song Toàn có ngày 
Vang danh khắp chốn gà hay lẩy lừng 
Nhân Tự Đầu Hổ đáng mừng 
Có tài đặc biệt lẩy lừng nọ kia 
Phủ Hành Song hai Phủ Địa 
Hoành Khai hai Vấn tài kia phải nhường

Khôn lanh cắn mổ đòn thương 
Ăn miếng trả miếng tam thương cổ đầu 
Phủ Thành Kích thật là mầu 
Trong đời ăn độ gà mau vô cùng 
Yểm Địa thì thật là hung 
Ngón Ngọ vảy nhỏ dặm tung dặm vào 
Sất gốc chậu thật là mầu 
Cựa đâm rất độc đòn đau ối chà 
Xanh Đen Vàng Nghệ thế là 
Dưới cựa vảy Trắng họ gà phải kinh 
Một vảy Trắng đẹp lung linh 
Đó là Bạch Giáp ai khinh bao giờ 
Độc Giáp ít có ai ngờ 
Đóng ngang ở cựa trông chờ hồ ba 
***** 
Song Liên Tự ăn Liên Giáp 
Ăn luôn Hổ Khẩu "cháp" luôn Nhật Thần 
Hàm Long chắc phải xa dần 
Đòn hay tài hiếm không bằng Song Liên 
Bán Nguyệt Nội đá như điên 
Gà tài tung cước đòn thiêng đó mà 
Dặm Ngoại Cán thì không tha 
Mang đi cắt tiết cả nhà cùng xơi 
Lục Kiết Giáp thật thảnh thơi 
Vảy Khô Biên đỏ mà mời vô đây 
Háng Biên bên dưới như vầy 
Đầu như mủi giáo dễ gây luỵ phiền 
Văn Án Đồng Giao đảo điên 
Đá hầu-sỏ-mé gà liền bị thương 
Song Âm Song Dương hai đường 
Hai Án Thiên gối thêm thương gà tài 
Nói qua về Tứ Hoành Khai 
Đâu Đầu Nhịn Miệng mà may nổi gì 
Ngậm Thẻ là cái thứ chi 
Vô đòn vô lối đá thì tứ tung 
Khai tiền hàng Ngoại bất dung 
Gà chơi không được nếu dùng thì thua 
Có thêm Khai Hậu thì mua 
Khai Tiền Bể Hậu chân Vua gà tài 
Nát Gối thì tạm dùng thay 
Còn như Nhược Giáp là tay kém tài 
Ngón Thới cũng có hình hài 
Khép Nách vào chậu nuôi hoải uổng công 
Hoàng Thành Chỉ Địa thì mong 
Lộc Điền Ngoại chớ mong vảy nầy 
Hoành Không thì tật không may 
Duyên trường chẳng có mà tài cũng không 
Vảy tài vảy quý Mai Hồng 
Màu chân ba sắc đừng hòng đá thua 
Độc Biên gà có cứ mua 
Gà đá độc hiểm chẳng vừa người ơi 
Thư Hùng Kê như chào mời 
Chân Đen Chân Trắng hay Xanh với Vàng 
Thập Cựa vảy đóng một hàng 
Hình Vuông nho nhỏ đóng ngang cựa gà 
Gà mà bạo ác đó là 
Đá chết địch thủ tên là Liên Châu 
Âm Minh Hùng Đoản là đâu 
Tiếng cuối gáy ngắn có câu gan bền 
Đòn độc gà địch phải rên 
Âm Minh Thư Đoản phải nên nuôi dùng 
Toàn Văn Vỏ Âm Minh Trung 
Kế là Âm Minh Đoản cùng tài với trên 
Người ơi xin nhớ đừng quên 
Gà tài xui cũng thua tiền đó nha 
Đá ít thì còn cái nhà 
Đá mà tiền lớn chắc là Cái Bang

2. CÁCH CHỌN GÀ 

***Đầu Gà: 

Đầu cần thì phải bằng nhau 
Đầu to cần nhỏ sao mau hở trời ? 
Đầu bằng ngang như đón mời 
Anh chàng sinh thế đến chơi với mình 
Gà mặt Lọ dử thành tinh 
Đầu hẹp nhút nhátcứ rình chạy ngang 
Anh mặt Cóc lại có gan 
Đá lâu bền sức đánh tan gà thù 
Trên nhìn xuống to chù ù 
Sinh ra chậm chạp cho dù dưởng nuôi 
Đầu vừa mắt sâu thôi rồi 
Thầy Rùa mà đá công toi đó mà 
Chí bất thoái chẳng có la 
Coi thường sống chết thật là gan thay 
Anh chàng nầy thật là ai ? 
Là chàng mắt lớn nằm ngoài cái khuôn 
Gò lồi trên má luôn luôn 
Đá trên đá dưới cho tròn chiến kê 

***Mỏ Gà: 

Còn cái Mỏ thì sao ni ? 
Mỏ như gà Mái cắn thì thật nhanh 
Phải cho biết rõ ngọn ngành 
Hơi cong Mỏ ngắn thật lành người ơi 
Mỏ Sỏ thì cắn nhanh rồi 
Mỏ quập không tốt cắn nhồi được đâu 
Ba là bền vững thật mầu 
Cắn tuy hơi chậm chứ đâu có thường 

***Mồng Gà: 

Mồng thẳng dựng đứng thì thương 
Mồng mà có lổ tìm đường tránh ngay 
Lổ ngay sọ thì có ngày 
Thua tiền gà chết thương thay phận gà 
Hoa Sung phải nhỏ đó nha 
Mồng Vua cao quý là gà khỏi chê 
Trông đẹp mắt lại đa nghề 
Tông dòng nếu khá đê mê họ gà 
Không to không nhỏ đó mà 
Chỉ thiên ba cạnh ấy là Mồng Dâu 
Đa số chẳng đánh trên đầu 
Đó là mồng Trích mồng Dâu đánh hầu 

***Mắt Gà: 

Gà mà có mắt thật sâu 
Ra đòn chậm chạp là câu thầy Rùa 
Mắt bằng ngang chớ có mua 
Anh nầy Thỏ đế chạy đua là nghề 
Màu mắt nhìn thấy phải mê 
Trắng dã lỳ lợm khỏi chê gà nầy 
Đòn độc gan dạ là đây 
Lại thêm anh nữa cùng bầy anh trên 
Vàng Thau xin chớ có quên 
Hung hăng dữ tợn tên anh là Lỳ 
Vàng đất đốm đen lạ kỳ 
Là anh mắt Ếch mấy khi chạy dài 
Mắt đen cá Lóc không may 
Đang đá bỏ chạy thật cay đắng lòng 
Mắt lửa thì thật là mong 
Mắt Xanh lẩn Trắng gà tông có tài 
Mắt Vàng mà lại không ngay 
Yếu hơi yếu sức đòn tài cũng không 
Chân Xanh mắt Bạc cầu mong 
Vàng Thau cũng tốt còn trông đợi gì ? 
Người ơi xin nhớ khắc ghi 
Độc Long gà quý từ khi lọt lòng 

***Cánh Gà: 

Cánh dài phủ khỏi phao câu 
Cánh xệ thưa mỏng sức đâu có nhiều 
Ngũ Sắc cần có một điều 
Lưu Linh mười tám chia đều hai bên 
Bên hông cánh thẳng thì nên 
Nhô cao hai cánh đừng quên vai bằng 
Hai cánh xả xuống như rằng 
Thấy thân tròn lẵng là thằng yếu hơi 
Lông đầu cánh kín đừng lơi 
Mặt trong ôm sát với hông gà tài 

***Đuôi Gà: 

Nguyệt Cung từng khúc trắng tinh 
Ẩn trong không thấy thấy hình mặt trăng 
Lưởi Liềm trông đẹp đó chăng 
Phản Vỷ đá tốt nhớ rằng người ơi 
Khi chịu đá đá tới nơi 
Phần thắng ắt có rạng ngời danh thơm 
Vào khuya khi bị đòn "bơm " 
Hoảng hồn mất vía lồm cồm chạy đi 
Lông đuôi cánh quạt ấy thì 
Giống đuôi gà Mái mấy khi tốt lành 
Phao câu to chớ có mong manh 
Gà thừa sức khoẻ cạnh tranh với gà 
Phao câu rời thì thhật ra 
Gà nầy yếu sức khó mà đứng lâu 
Trắng tuyền một cọng thì sao ? 
Bạch Linh đó chứ thật mầu gà xinh 
Lá Dừa một bó chớ khinh 
Có đòn đá hiểm bỏ mình gà kia 
Phao câu nhỏ chớ mua vìa 
Chỉ vài hồ đá thành bia đở đòn

***Đùi Gà: 

Đùi dài mà dẹp và to 
Đòn đá rất mạnh chớ lo sợ gì 
Đùi nầy nhìn thấy phải khinh 
Tròn vo đùi ấy mấy khi gà tài 
Đòn không chính xác khổ thay 
Có cựa như thhể cái tay tật nguyền 
Chẳng đâm là cựa chẳng chuyên 
Có như không có muộn phiền lắm đây 
Trái lại đùi dẹp đòn hay 
Cựa như tên bắn tài thay gà nầy 
Trên to giữa thắt thật may 
Đùi dài to đẹp tương lai sau nầy 
Đùi mà được gắn thật ngay 
Giữa thân đi dưới đá ngoài đá trong 
Cặp đùi sát ngực thì mong 
Đánh đầu đánh cổ đánh chồng đòn đau 

***Cán Gà: 

Lưởng Túc Tam Phân thì mê 
Cán thắt eo giữa khó chê cán nầy 
Thiết Côn Giản thật là đây 
Đôi chân đánh buốt dể gây thương gà 
Mập tròn thịt bủng thì là 
Đá như gải ngứa đá mà như không 
Cán nầy tha thiết cầu mong 
Lá cây Xanh thẩm còn trông đợi gì 
Đòn tài búa bổ là mi 
Chân Xanh mắt Ếch chết thì chịu thôi 
Dù cho bị đánh tơi bời 
Quyết chết không chạy trút hơi cuối cùng 
Cán khô xàm nhám cùng chung 
Đó là Cán quý nên dùng đó nha 
Vảy mỏng ôm sát đó mà 
Đá đau hết biết địch la vang trời 
Cán vuông lòng máng thì chơi 
Cán tròn phải nhỏ mới khơi đòn tài 
Cán nầy nhìn thấy đẹp thay 
Vàng Xanh hai Cán kết ngay cán nầy 
Cán Trắng như thể màu mây 
Kết cùng mắt trắng biết ngay anh tài 
Sau cùng đòn đá không ngay 
Chân to chậm chạp tương lai tối mờ 

***Ngực Gà: 

Ngực dựng đứng thật nên thơ 
Lông ngực màu Ó còn chờ đợi chi 
Đá đòn vủ bảo đến khi 
Gà kia gục ngã có khi bỏ mình 
Khi đi ngực chẳng run rinh 
Ấ là Văn tướng thân chinh kê trường 
Tướng quân Thực Tả chẳng nhường 
Bầu diều bên trái thấy thương đó mà 

***Lưởi Gà: 

Đoản thiệt là lưởi thục sâu 
Như là không lưởi đừng sầu người ơi 
Anh chàng có tánh lả lơi 
Linh kê giáng thế lên ngôi vua gà 
Lưởi đen như thể lưởi Ma 
Tên chàng kêu gọi ấy là Linh kê 
Lưởi chẻ đôi thật là mê 
Anh tài xuất chúng không chê điểm nào 
Lưởi gà to bảng thì sao 
Gà lười chậm chạp chẳng mau tí nào 
Cắt ngang không nhọn thật mầu 
Gà nầy hiếm quý đúng câu gà tài 

***Mặt Gà: 

Mặt nhọn gà nhát bở hơi 
Mặt tròn nhanhnhện nhưng vơi sức bền 
Mặt hình Tam giác thì nên 
Lẹ làng nhanh nhẹn cựa lên liên hồi 
Gà mặt Nhật chính là tôi 
Một là Bắc đẩu không thôi là thường 
Mặt chim Cú chẳng thèm thương 
Điêu ngoa dử tợn mà thương nổi gì 
Mất Bán Nguyệt thật là chì 
Dử tợn quỉ quái chẳng vì một ai 
Gà mặt Cóc có một không hai 
Chí Tử Bất Thoái là ngài đó đa 
Mặt gốc Tre thật điêu ngoa 
Bất cần sống chết đó là yêu tinh 
Gà mặt Lục biết phận mình 
Tuỳ con hay đở thật khinh gà nầy 
Mặt Lọ cũng thật là hay 
Đòn đá khá tốt có ngày hiển vinh 

***Tướng Đi: 

* Nhất thời chấm muối bỏ ra 
Hai thời lắc mặt thứ ba né lồng...( Vô danh ) 
Vai cất cao ngực ưởn thì mong 
Gà đi trên đá vào mồng gà kia 
Đá đầu đá mặt lia chia 
Giột mưa gà đứng ôi kìa gà hay 
Đòn Cân thế đứng như vầy 
Phần trên Đốc cổ ngang đầy phao câu 
Chui lòn đi dưới thật mầu 
Thường đá bạc dướichẳng mau ăn tiền 

***Cựa Gà:

Nhật Nguyệt đen trắng hai chân 
Cựa đâm như máy nát thân kẻ thù 
Cựa điểm trông thật là nhu 
Nguyệt Lân thân xoắn chẳng nhu tí nào 
Cựa tài cựa độc Siêu Đao 
Hoa Cà óng ánh đâm mau tức thì 
Hổ Trảo xin chớ có khi 
Xiên Đao chẳng kém một ly vảy tài 
Ngậm Ngọc Đại Giáp đẹp thay 
Huyền châm đâm suốt cựa tài cựa linh

********** 
Bên cứng bên sút yêu tinh 
Óng ánh trong nắng đừng khinh cựa nầy 
Vành Nguyệt trông thật đẹp thay 
Vảy Thới lên thẳng cuốn ngay cựa gà 
Hoa Mai ngay cựa đó mà 
Vảy Vuông sát cựa ấy là Thập Đao 
Cựa tài cựa độc Song Đao 
Cựa trên xử dụng thật mau dị thường 

3)VỊ TRÍ CỦA VẢY và ĐÒN ĐÁ. 

*** Vảy Gà:

Án Thiên trên gối bắt cầu 
Quách Thành chung nhịp là câu ân tình 
Kế tiếp chẳng chịu lặng thinh 
Án Thiên Đệ Nhị chớ khinh gà tài 
Đệ Tam Án Thiên tỏ bày 
Phòng Đao Khắc Cựa gà tài phải kiêng 
Phủ Địa là vảy cũng thiêng 
Đóng sát dưới chậu vảy liền một khi 
Vảy liền một mối thầm thì 
Tài cao sức dẻo nhớ ghi trong lòng 
Huyền Châm là vảy cầu mong 
Vảy nhỏ dặm giử nằm trong hai hàng 
Gà nầy vủ khí chân mang 
Cựa như tên bắn các chàng phải kinh 
Vấn Cán vảy đóng một mình 
Thân mang điềm rủi bực mình ghê chưa 
Rọc Chậu nếu có xin thưa 
Gà hay đui mắt vẩn chưa được gì 
Liên giáp nội xin đừng khi 
Đóng ngang với cựa gà chì lắm nha 
Mở miệng nhỏ đó chính là 
Hàm Long một vảy ngẩm ra gà tài 
Nhật Thần đầu tròn đẹp thay 
Hổ Khẩu miệng lớn gà tài đó nha 
Thập Điền gà dử như là 
Chằn tinh gấu ngựa chẳng tha kẽ thù 
Hình dáng vảy thật là nhu 
Chử Thập đường đất phân khu Quách Thành 
Sáu ô bốn vảy làm thành Khai Vương 
Ám Long-vảy Yến phô trương 
Vảy lót màu đỏ duyên trường Thần kê 
Ám Long tài cán khỏi chê 
Vảy sao mà cứ phải mê thế nầy? 
Lót bên dưới vảy to đầy 
Nằm ngang với cựa bậc thầy chiến kê 
Dười bàn có vảy thật mê 
Đó là Địa Giáp Linh kê là ngài 
Liên Châu cũng thật là oai 
Vảy Thới lên thẳng nhập ngay nhập vào 
Ngả ba hàng Nội thì sao? 
Liên Châu năm vảy cựa đao gà tài 
Nhân Tự có dáng đẹp thay 
Tạo đường chỉ nhỏ hình hài chử Nhân 
Giáp Long Nhân Tự như thần 
Nếu đóng ở Thới là chân hung tàn 
Ngậm Thẻ vảy ấy chẳng màng 
Tứ tung đòn đá hoang mang chủ gà 
Vảy ấy xấu tệ vì là 
Vảy nhỏ dặm giữa hai hoa Quách Thành 
Vảy nầy cựa thật là nhanh 
Đại Giáp Ngậm Ngọc tung hoành dọc ngang 
Ba vảy ráp lại y chang 
Ráp thành vảy lớn đóng ngang cựa gà 
Miệng ngậm vảy nhỏ đó là 
Đại Giáp Ngậm Ngọc tài ba phi thường

****** 
Thừa Thên Liên Tự thì thương 
Đi trên đòn độc chẳng nhường một ai 
Trường hợp vảy Thới chia hai 
Sát Móng Khai Thới có tài đó nha 
Chuyên nghề móc mắt đó mà 
Thì ra Liên Móng chồng ba vảy liền 
Đóng trên vảy ngón thì thiêng 
Dùng ngón với móng đi liền với nhau 
Nhiều đòn lạ lại rất mau 
Gà nầy độc hiểm bỏ câu dung tình 
Đâu Đầu Nhịn Miệng phải khinh 
Ngũ Tu cũng vậy chiến chinh đui mù 
Gà mù đòn đá cũng mù 
Bở hơi yếu sức cho dùng dưởng nuôi 
Trể Giáp tài chớ chẳng chơi 
Song song hai vảy sáng ngời nghệ tinh 
Hàng Nội chỉ xuống cựa linh 
Có tài dùng cựa chiến chinh đó mà 
Quăng tạt như thể gà ma 
Cựa đâm đòn dử thật là thất kinh 
Giáp Cần vảy đóng một mình 
Đóng ngay cần cổ thật linh gà nầy 
Về khuya đồn độc ra tay 
Gà đá khó bại mai nầy hiển vinh 
Mai Cựa đẹp thật lung linh 
Đóng ngang với cựa có hình Hoa Mai 
Hoa vàng nở rộ nay mai 
Hình như chử Thập đóng ngay cựa gà 
Thập Đao vảy ấy là gà 
Có đòn đâm chém địch đà mạng vong 
Ác Hổ Báo lại ngóng trông 
Đòn tài ác độc như chông thọc hầu 
Gà nầy đòn đá cũng mầu 
Ngón Ngọ có chấm hai màu đen xanh 
Xiên Đao quyết chí cạnh tranh 
Dáng như quấn Cán đầu Thành hơi cao 
Hàng Quách đuôi nhỏ mong manh 
Chỉ vào nơi cựa chẳng lành người ơi 
Tài cao cựa độc đón mời 
Ác Tinh đỏ thắm ngời ngời sắc khoe 
Đồng chạng đồng sức khoẻ re 
Ác Tinh thắng chắc người nghe kinh hồn

Vảy thường là vảy Cúc Bồn 
Không tốt không xấu chẳng chôn anh tài 
Cúc Bồn mà có cả hai 
Ấy là Song Cúc cũng là thường thôi 
Lộc Điền Tự ôi thôi rồi 
Quách Thành châu lại thành đôi đó mà 
Nếu như vảy nứt thì ra 
Không Nội chẳng Ngoại thật là đáng khinh 
Hàng trơn hai hàng vảy xinh 
Rỏ ràng sạch sẽ như hình như tranh 
Phòng Đao Khắc Cựa đòn nhanh 
Biết đá nhiều thế là anh nhân tài 
Hàng Biên hàng một thẳng ngay 
Chạy lên tận gối là ngài Độc Biên 
Đá cho địch thủ đảo điên 
Gà tài đòn hiểm triền miên đánh thù 
Yện Vỏ thì thật là nhu 
Hàng Quách vảy đóng cho dù dưới trên 
Dáng như Ẩn-Ám đừng quên 
Tài cao hiếm có phải nên nuôi dùng 
Bản Phủ Kích Giáp cùng chung 
Là vảy Ẩn Địa mông lung quá trời 
Phủ Địa bên dưới tạo nơi 
Cho vảy nhỏ ẩn dưới nơi chậu gà 
Xuyên Thành Giáp quyết chẳng tha 
Đem về nuôi lấy sau mà hiển vinh 
Hai Liên Giáp Ngoại cung nghinh 
Trẹn hai vấn cán ngoại hình đẹp thay 
Lạc diệp vảy ấy cũng tài 
vảy giắt ngón Ngọ phơi bày thứ tư 
Ngón Ngọ đốt giữa vẩn dư 
Kế bên vảy lớn bây chừ thì sao? 
Đốm nho nhỏ như gọi chào 
Anh chàng Diệp Báo tài cao hiểm gà 
Thì ra Liệt Bái chẳng qua 
Đồm nhỏ đầu vảy là gà uy linh 
Ngón giửa gà ấy hửu tình 
Đốm trên đầu vảy anh linh một đời 
Vảy độ nổi bốn chẳng chơi 
Gò cao vảy đóng chơi vơi một mình 
Từ Ứng Độ Sơn thật linh 
Vảy đều như bắp phải kinh gà nầy 
Liên Giáp Kẽm là sao đây? 
Là chân bảo vệ mạng gà đừng vong 
Nhất Đầu Hổ nhọn như chông 
Đòn như vủ bảo chờ mong huy hoàng 
Ngón Ngọ gần móng của chàng 
Có một đốm nhỏ mấy nàng tương tư 
Ba móng chân đen ngoại trừ 
Ngón Ngọ móng trắng là như thế nầy 
Bạch đầu Hổ thật là hay 
Đôi chân đều có gà tài đáng khen 
Hai chân hai Thới màu đen 
Còn sáu móng trắng phải khen gà nầy 
Hắc Hổ Thới chính là đây 
Ra đòn sáng sủa miệt mài đấu tranh

************* 
Hổ Đầu Nhâm thật tinh anh 
Trong vảy ngón Ngọ đốm lành phía trên 
Về khuya gà mới làm nên 
Đòn khuya càng giỏi càng lên đòn tài 
Trung Cang Điểm chính là ngài 
Vảy Cứ Cang Điểm cũng tài nước khuya 
Vảy Thới đường thẳng chẵng chia 
Đến ngay với Cựa chẵng lìa với nhau 
Như Khẩu ngay đó thì sao? 
Đóng ngang với cựa Khẩu Đao cựa tài 
Cựa tài thì mặc cựa tài 
Phòng Đao Giáp Thới khắc ngay cựa mầu 
Vảy thới qua cựa cong vào 
Ôm lấy cái cựa ngọt ngào tình thân 
Vảy Thới từng vảy lên dần 
Thẳng qua khỏi cựa lên gần gối trên 
Hoa Đăng Thới chớ có quên 
Cùng vảy ngón Nội thẳng lên gối gà 
Hoa Đăng Nội hai chân là 
Thần kê giáng thế họ gà phải kinh 
Vảy ba ngón Thới có hình 
Chử Nhật to lớn như mình với ta 
Nhật thới là nó đó mà 
Đâm vào chổ hiểm địch la chạy dài 
Cánh Bướm từng cánh đẹp thay 
Vài vảy gần móng có tài nầy nha 
Móc mắt địch thủ chẵng tha 
Thới dùng mãnh liệt vì là Giáp Long 
Song Long Tự vảy cong cong 
Hình như Bán Nguyệt xếp chồng lên nhau 
Cựa đòn đều khá như nhau 
Đánh cho địch thủ thân đau thật mầu 
Tứ Trực là vảy ra sao? 
Án Thiên đóng ở trên cao gà tài 
Chân kia Phủ Địa thua ai 
Hai chân Án-Phủ phơi bày ra đây 
Tứ Trực là vảy trên nầy 
Thần Lực Chi Bái đòn tài hồ hai 
Ba đốt ngón Đốm chỉ ngay 
Nhất nhị tam vảy đốm ngay kẻ đầu 
Giao Long cũng đẹp cũng mầu 
Vảy trong lấn chổ vảy ngoài chịu thôi 
Ngoài lớn trong nhỏ đẹp đôi 
Đóng ở gần gối chịu thôi gà nầy 
Gà ấy thì như thế nầy 
Chui lườn cắn gối vỉa hay đó mà 
Cắn đùi đá mé chẵng tha 
Là gà đi dưới thật là nao nao 
Ngón Ngọ hai vảy gần nhau 
Có cùng điểm đốm cùng nhau đá đùi 
Sát Cang Điểm chớ biết lùi 
Vai lưng đá hết gà chui dưới lườn 
Nhân Tự Hội khá tỏ tường 
Trên ngón chân Nội đóng hình chử Nhân 
Tứ Trực kết hợp hai chân 
Mổi chân mốt vảy phải phân cho đồng 
Chân Án-chân Phủ cho thông 
Tài cao hiếm có còn trông mong gì? 
Cán gà có điểm là khi 
Xanh Đen Hổ Trảo đòn ghi thế nhiều 
Gà độc Nguyệt Ám Chỉ kêu 
Mổt sợi chỉ nhỏ dăng đều ngoài trong 
Gà nầy tài cán vô song 
Đá quăng lại chém đòn hông hiểm nghèo 
Bốn vảy Độ đóng một lèo 
Từ Ứng Độ Sơn như Mèo đó ta 
Dưới cựa hai vảy nứt ra 
Đóng trong hàng Quách ấy là Tả Công 
Đòn ngang cựa chém là xong 
Lấy mạng địch thủ trong lòng bàn tay 
Hai vảy nứt đóng hàng ngoài 
Xuyên Thành thì cũng như tài Tả Công 
Hàng Quách có hai vảy đồng 
Đầu cao đuôi thấp cùng chông cựa gà 
Song Phủ Đao chính là ta 
Khôn lanh đâm cựa nhà nhà phải ghê 
Nguyệt Tà xin nhớ đừng chê 
Dưới cựa Quấn Cán đầu Thành Quách đuôi 
Đòn đá thì thật là vui 
Rộng đòn sỏ mé đá đùi đá ngang 
Yểm Nguyệt thì đá lang bang 
Cán hầu đá vỉa tan hoang cánh gà 
Dưới cựa hàng Quách nở Hoa 
Đầu tròn đuôi phẵng đó là vảy chi? 
Lạc Ma Hàm Cốc nhớ ghi 
Đá ngang hầu mé là mi gà tài 
Hàng trơn sạch sẽ quá may 
Hậu Biên Kẽm tốt là ngài Tam Vinh 
Hai Án Thiên phải cung nghinh 
Chân kia Phủ Địa thân chinh Kê trường 
Âm Dương Tương Giao thì thương 
Đá cho địch thủ tìm đường chạy đi 
Nhiều câu góp lại thành thi 
Nều rảnh bạn đọc có khi giúp nhiều 
Về gà có lúc cũng điêu 
Bạn mà không biết thiệt nhiều đó nha

************ 
4) GÀ XẤU KHÔNG NÊN CHỌN 
**** 
Hàng Hậu một vảy nổi cao 
Màu đen xấu xí thôi chào đi nha 
Bởi vì vảy ấy chính là 
Điềm Hậu không tốt gà đâu có tài 
Hàng Hậu có vảy phơi bày 
Hai ba vảy dính thành ngay một đường 
Liên giáp Đại giáp không thương 
Vì là Nối Hậu gà thường ngu si 
Gà không đường Kẻm vậy thì 
Đòn tài suy giảm hiểm nguy mạng gà 
Bây giờ vảy Độ đó nha 
Vảy nhỏ đứt khoãng là gà không hay 
Ngón chân thì phải như vầy 
Ngón Ngọ mười tám gà nầy không hay 
Đúng cách thì phải như vầy 
Tối thiểu mười chín hăm hai gà tài 
Vảy ngón chồng đá đòn ngay 
Chồng ba chồng bốn đòn hay liên hoàn 
Liên Giáp Ngón chẵng thèm màng 
Vì là vảy xấu ngó ngàng mà chi 
Uyên Vỏ Đệm Giáp vậy thì 
Vảy vi không kỵ mấy khi thua tài 
Đầu to cần nhỏ khổ thay 
Mỏ thô cần yếu không tài đâu nha 
Khoé miệng cạn hẹp chẵng qua 
Mồng lớn trập ngã Mi gà dầy cui 
Mắt sâu hoặc lộ thì đui 
Mắt sâu tròng lớn đen thui thế nầy 
Gà xấu đòn đá không ngay 
Mi dầy má hóp có ngày thua đau 
Cần dài mà dẹp không mầu 
Song song với đất có câu gảy cần 
Mình tròn hột mít phải phân 
Trẹt lườn ghim hở ân cần mà chi 
Cánh cụt xương nhỏ vậy thì 
Cánh không ôm sát gà ni không xài 
Lông đuôi lông mã không may 
Thưa, mềm ,lớn bảng như lai gà Tàu 
Bời rời lại bở không mầu 
Đùi nhô đùi Cán lại bằng với nhau 
Hai gối chụm lại sát nhau 
Cán to có thịt thôi chào đi nha 
Cán suôn duột không mặn mà 
Chân to ngón ngắn thật là không hay 
Nhiều thịt xương nhỏ vảy dầy 
Thới khép vào chậu gà nầy chẵng nuôi 
Nát gối vảy loạn không vui 
Ngực song song đất gối lùi phía sau 
Lưng cong gù hẹp chẳng mau 
Lông Mã thưa ngắn mời chào chẳng mua 
Lông Mã lại có nhiều màu 
Gà nầy không tốt nuôi lâu uổng tiền 
Khò khè như thế chẵng thiêng 
Mau lo chửa trị để phiền lắm đây 
Muốn hợp cách vảy như vầy 
Vảy Thới tối thiểu phải đầy mười hai 
Mười bốn vảy Hậu đúng ngay 
Hăm hai ngón Ngọ gà tài lắm nha 
Năm vảy Độ lớn đó mà 
Ba hàng đổ lại ái chà hàng Biên 
Tiếng gáy không rỏ đảo điên 
Tiếng cuối dài quá chẳng thiêng tí nào 
Bạn ơi xin hãy đón chào 
Bài viết mộc mạc cùng nhau đọc bài 
Không nhiều thì ít giúp ai 
Mới chơi gà Chọi hiểu ngay giống gà. 
Tông dòng chọn khéo đó nha 
Nếu không thì chỉ là gà vứt đi 
******

5) TẢN MẠN GÀ CHỌI 
***************** 
Vảy gà gồm có Quách Thành 
Vảy lớn vuông vắn mới lành đẹp thay 
Vảy độ hàng một hàng hai 
Chân hai chân một chẵng tài người ơi 
Hàng Hậu hàng Độ lấn ngôi 
Để Kẻm không có hởi ôi gà nầy 
Hậu Độ đụng nhau thế nầy 
Thật là thất sách gà nấy chớ nuôi 
Hàng Độ thì chớ có lùi 
Nghiêng về phía trước là tui gà tài 
Hàng Độ chia cắt chẵng may 
Trong đời chinh chiến có ngày phải thua 
Vảy Kẻm thì thật là chua 
Dưới nhỏ trên lớn mới mua gà về 
Kẻm độ thẳng tấp thì mê 
Đừng cho thiếu vảy ê chề lắm nha 
Vảy độ mất kẻm thì là 
Gà phải trã độ đó nha bạn hiền 
Làm sao biết được để kiêng 
Vảy nào thiếu kẻm trận tiiền phải thua 
Hàng trơn sạch sẻ thì mua 
Gà đá nhiều thế khó thua đó mà 
Vảy Độ cao thấp đó nha 
Chân cao chân thấp thì gà có thua 
Một Kẻm một Độ phân bua 
Song Khai vảy đóng chẳng thua vảy tài 
Tam Tằng thì lại hơi cay 
Hai Kẻm một Độ đẹp thay vảy nầy 
Một Độ một Kẻm thẳng ngay 
Bị ba vảy chụm chận ngay cản đường 
Độ Tam Trái thật dể thương 
Song khai chân khác gà thường chạy ngang 
Gà mà hàng Quách tan hoang 
Kẻm Độ minh bạch thẳng đường gà hay 
Quách Thàng lùm một lùm hai 
Chân kia điểm đóm có tài lắm nha 
Toàn Tài Văn Vỏ đó mà 
Từ nơi giữa cán điểm qua cựa gà 
Ván Cán Hoành Khai đó nha 
Có thêm Xuyên Giáp thì là sao đây? 
Đá trên đá ngang như vầy 
Đóng tại nơi cựa "cổ mầy"chẳng yên 
Đóng dưới cựa thật là thiêng 
Đi trên lòn dưới đá liền bạn ơi 
Vấn Cán Hoành Khai đón mời 
Nguyệt Tà dưới cựa lên ngôi gà nầy 
Đón tin hầu dọc ngang đầy 
Đá cho tơi tả để "mầy "tởn luôn 
Vấn Cán Hoành Khai khơi nguồn 
Lạc Mai Hàm Cốt đi luồn với nhau 
Chuyên gia đá mé thật mầu 
Án Thiên tam nhị chớ ngầu đó nha 
Dù cho thắng độ đó mà 
Cũng nên lẩn tránh con gà nầy nha 
Phủ Địa chưa thắng trận mà 
Cáp vô sẽ thấy bán nhà bán xe 
Phủ Địa kể cũng khắc khe 
Đóng liền bốn vãy để che mặt tiền 
Bốn Phủ Địa thật vô duyên 
Gà nầy chẳng có duyên trường đâu nha 
Mầu sắc điểm đóm đó mà 
Xanh ăn đóm lợt chẳng tha nữa màu 
Lục Đinh Lục Giáp thì sao? 
Ba quấn nơi cựa gà nào hơn đây 
Luận ra thì như thế nầy 
Đá đòn hiểm độc gì đây Tam Cường 
Hàng Hậu lên xuống bất thường 
Gà không đúng cách trăm đường không may 
Bán Phản Hậu thật là tài 
Nữa kia úp xuống nữa nầy úp lên 
Bạn ơi xin nhớ đừng quên 
Trái nhiều hơn phải mới nên nuôi dùng 
Thới phải hơn trái mong lung 
Gà không được tốt chẳng dùng chẳng thương 
Tam Vinh-Ngũ Đoản-Ngũ Trường 
Tam Vinh sạch sẽ làm gương cho gà

******** 
Ngũ Trường là thế nầy nha 
Miệng rộng lưng-cổ dài thì quá tay 
Đùi cao ngòn thắt lại dài 
Ngũ Trường là nó có ngày hiển vinh 
Còn Ngũ Đoản sao lặng thinh 
Vì phao câu lớn nghỉ mình chẵng xinh 
Mặt dầy cán mỏ ngắn xinh 
Cần đoản năm ngắn thật tình gà hay 
******** 
Gà Ô chân trắng cựa đen 
Móng Trâu vàng mỏ phải khen gà nầy 
Hoa Đăng Thới chính là đây 
Rất cần cho vảy vào đây tỏ tường 
Lên thẵng gối thật dễ thương 
Nữa đường đứt đoạn thì thương cái gì? 
Mười hai vảy Thới khắc ghi 
Nếu mà thiếu vảy chân ni như vầy 
Đứng không vững đá sao đây? 
Đòn thì yếu lực sao đầy hồ khuya 
Bể biên khai hậu chia lìa 
Gà dở chổ khác ai kia nhớ rằng 
Cậu gà xin chớ băn khoăn 
Gà haytài giỏi phải năng nuôi dùng 
Đòn tài Lịch Bái-Xuyên Tâm 
Giác Cung-Áp Thổ địch lâm hiểm nghèo 
Xung Phong đá tiếp đá theo 
Một trông năm thế gà leo lên bồ 
Khi nâng cán thẳng ngây ngô 
Gác nhau ngón Nội chẵng thô tí nào 
Như vậy tì phải làm sao? 
Đòn đau hết biết địch nao cả lòng 
Chọn gà thì phải chọn tông 
Kế là cái Sọ mới mong gà tài 
Sọ khuyết hai đầu nhọn thay 
Gà gà sinh thế mai nầy lập công 
Mổi trận mổi thế thật mong 
Đá trên lòn dưới đá trong đá ngoài 
Đầu nhọn nhiều thật là oai 
Anh hùng là nó gan thay gà nầy 
Sọ khuyết chẵng nhọn không may 
Hay là không khuyết là tài chẵng kinh 
Gà cựa khi đứng một mình 
Chân lên chân xuống cựa linh quá tài 
Vô sâu tay chân đùi dúm lại 
Cựa tài đâm chém chẵng sai tí nào 
******* 
Lông Mã lẩn lộn lông Công 
Gà tài gà quý còn mong đợi gì 
Bây giờ kế tiếp xin ghi 
Nếu cựa đâm trúng gà thì mạng vong 
Tử huyệt là huyệt Giao Long 
Huyệt nầy đỉnh Sọ không mong đâm vào 
Dù nhẹ gà vẩn lao đao 
Lập tức giảy chết mạng giao tử thần 
Kế tiếp là huyệt Mắt Cần 
Nếu bị đâm trúng gà thần cũng thua 
Bây giờ tới huyệt Hang Cua 
Lổ lỏm dưới cổ chào thua huyệt nầy 
Cựa đâm là sẽ chết ngay 
Vì là trúng phổi mạng nầy đã xong 
Mã Kỵ huyệt cũng dễ vong 
Một cựa thấu phổi đừng hòng sống nha 
Bầu diều phải hiểu cho ra 
Bị cựa dù thắng về nhà chết luôn 
Cựa mà đâm trúng Mỏ Lườn 
Gà bị đui mắt thãm thưong thân gà 
Phao câu cũng lắm nguy mà 
Nếu mà đâm trúng chắc là phải thua 
Gà không đứng nổi sao đua 
Thôi thì bê sớm thật chua chát lòng 
Trái chanh to lớn dễ trông 
Cựa vào sức yếu gà không thăng bằng 
******** 
Đá trẹo xương cổ đẹp thay 
Là đòn Liệt Bái quá tài phải không? 
Xung Phong đòn nạp cầu mong 
Đè cần để đá gà tông đó mà 
Áp Thổ địch phải rên la 
Xuyên Tâm đòn nặng cũng là đòn hay 
Như trên bài viết giải bày 
Bao nhiêu thắc mấc có ngày phải thông 
Chơi gà phải biết đến tông 
Nếu mà tạp nhạp phí công nuôi gà .

CHÚ THÍCH 
********* 
"Bỏ chạy rồi lại quay về 
Đá đòn Hồi Mã ôi ghê quá chừng".Đó là gà Chạy Kiệu,gà nầy khi bắt đầu đá thì cứ bỏ chạy ít có chịu đá,chờ cho địch thủ thấm mệt mới ra đòn quyết dịnh để dành phần thắng 
"Gà Đào thân bé gầy gầy..." còn gọi là gà Phụng vì đuôi dài hơn gà bình thường,chạng nhỏ khoãng 2kg6 đến dưới 3kg.Có một người nuôi ở Tân Vạn -Biên Hoà.Giống nầy khá nổi tiếng ở thập niên 60. 
Lưởi như lưởi Rắn thè ra.Gà nầy đầu lưởi chẻ đôi như lưởi Rắn nên gọi là Linh kê lưởi Rắn. 
"trong cánh gà có mấy vảy mỏngsát với da như vảy Rắn được xem là Linh kê 
Nguyệt Lân là cựa có răng...".Cựa nầy có hình dáng giống như sừng con Lân mà ngày tết các võ đường hay múa Lân.Cựa nầy rất độc. 
"Gà mà lông mọc lưa thưa 
Phao câu khôngcó..."Đó là gà Cúp.gà nầy có biệt tài tránh né nên ít khi bị té.Tốc độ thì trung bình,nhưng đòn thì một cài đáng một cái. 
Gà mà miệng rộng tan hoang 
Lưởi thụt trong cổ hào quang mờ mờ".Gà nầy khi gáy miệng mở to,Ban đêm nếu nó gáy sẽ thấy ánh sáng rất yếu trong cổ họng của nó.Gà nầy còn gọi là gà Ngọc.Nó là Linh kê ngậm ngọc. 
Dưới chân có vảy bàn cờ.Tức là vảy Địa giáp dưới lòng bàn chân. 
Gà mà có vảy dưới hầu...Là vảy Giáp Cần. 
Thanh Long là gà một vảy quấn ngang cựa,Không phải Xiên đao đầu cao đầu thấp.Gà nầy đòn hay cựa đâm dử tợn.Nếu mé bên dưới vảy nầy ờ đường chỉ nhỏ ngay cựa,đầu hơi nhô lên,ta dùng móng tay cạy lên một ít,ta thấy bên trong có một vảy thật nhỏ,đó là vảy Độc đao ẩn.gà nầy đòn tài,sử dụng cựa mảnh liệt.Độc đao Ẩn là Thần kê. 
"Đạp mái thì đạp trên trời..." Ý nói gà nầy rượt mái chạy té khói,đến khi mái nhảy lên cao cho dến lúc thuận tiện thì anh nầy mới chịu đạp mái. 
"Gà mà có cựa sừng Lân 
Vành Nguyệt -Hổ Trảo...". 
Vành Nguyệt:cựa giống trăng lưởi liềm. 
Hổ Trảo:cửa giống hình móng Cọp 
"Gà mà như thể mắc mưa 
Xác sơ sơ xác ấy là gà Te" 
Gà Te là gà lông lúc nào cũng xấu,dù nuôi kỷ thế nào lông cũng như vậy,không bao giờ bóng mượt.Gà nầy rất có tài,nhưng khác với gà Cúp là có phao câu. 
"Nước tràn phát huy..." Có loại gà không sợ nước,khi nước ròng có lúc nó xuống nước để tắm chứ không tắm cát như những con gà khác.Gà nầy ở vùng đồng bằng sông Cửu long gọi là gà nước ròng.Nhưng rất tương phản,nước lớn thì nó đá rất hay,nước ròng thì nó không đá chỉ đứng làm bia đở đòn. 

******************** 
'' Nội Hoa Đăng vẩn miệt mài 
Song songvảy ngón chạy dài lên trên".Vảy hàng Nội và vảy ngón Thới,song song nhau chạy tận gối gọi là Nội Hoa Đăng (nhìn mặt tiền thấy ba hàng vảy )Nếu vảy nầy đóng cả hai chân là Thần kê. 
"Đại Giáp ngậm vảy ngâm nga " Ba vảy nối nhau không đườn chỉ đất là Đại Giáp,nếu đóng ngay cựa có chổ lỏm vô,chổ lỏm có một vảy nhỏ thì gọi là Đại Giáp ngậm ngọc.Gà nầy sử dụng cựa mãnh liệt,và là vảy Khắc cựa Phòng đao.Khó có gà nào đâm chết được nó.Tài nghệ thì miển chê. 
" Hai chân Án-Phủ đó mà ".Một chân đệ nhất Án Thiên, một chân Phủ Địa.Gọi là vảy Tứ Trực gà nầy rất tài ba. 
" Hoa Mai Chậu thật là dễ thương ".Dưới cựa sát với chậu,có năm vảy lớn xếp làm năm cánh,chính giữa có một vảy nhỏ,hình dáng giống như Hoa Mai nên gọi là Hoa mai chậu.Gà nầy là chuyên gia gốc cổ. 
"Vảy dưới chậu lại hở ra 
Ấy là Rọc Chậu...."Vài hàng vảy cuối cùng dưới chậu,ngay kẻ chân giữa ngón Ngoài và ngón Giữa có một đường chỉ hơi lớn từ trên xuống làm cho hai hàng vảy không khít với nhau.Vảy nầy gọi là Rọc Chậu.Gà nầy trước sao gì cũng bị mù mắt. 
+ Song Cúc: Dưới cựa có hai vảy Dậm nhỏ đi liền với nhau,theo chiều thẳng đứng,hình dáng như Tam tài hoặc Huyền châm,vảy nầy gọi là Song cúc,còn mổi chân có một vảy đối chiếu nhau cũng gọi là Song Cúc,nếu chỉ có một chân có vảy thì gọi là Cúc Bồn.Gà Song Cúc có đòn liên hoàn từ hai,ba cái đá trở lên,còn vảy Cúc Bồn thì vô thưởng vô phạt.Nếu vảy nầy đóng trên cửa thì gọi là Ngậm Thẻ.Gà nầy dở,đòn đá thì tứ tung không đâu ra đâu. 
+Tứ Trực:Gà một chân Án Thiên, một chân Phủ Địa.Gà nầy rất tài ba,ăn gà có Liên giáp nội.Tứ Trực còn có tên khác là Âm Dương Tương Giao. 
+Đệ nhất Thần Hổ Đao:Mổi chân có một Đại Giáp đóng đóng trên cựa một chút vì ngậm vảy cuối cùng của hàng Thới đi lên.Gà nầy khắc cựa phòng đao, nên không có gà nào đâm chết được nó dù là tài ba đến đâu.Gà Đại Giáp Ngậm Ngọc rất là tài ba,dùng cựa mãnh liệt,có thể đá chết địch thủ tại sới hoặc khi mang về nhà thì địch thủ cũng chết.
+ Đệ nhị Thần Hổ Đao:Hìmh thức như vảy đệ nhất,khác ở chổ thay gì Đại giáp thì vảy nầy là Liên Giáp Nội.Gà nầy cũng rất tài ba. 
+ Đệ tam Thần Hổ Đao:Hình thức như hai vảy trên nhưng khác ở chổ,có mội vảy lớn đóng ngay cựa(không phải là Liên giáp ).Cả ba vảy nầy đều khắc cựa nên địch thủ khó đâm chết được nó. 
+ Ám Long:còn có tên gọi là vảy Yến.Ám Long là vảy giắt thật nhỏ,có khi không thấy,lót dưới một vảy lớn trước khi đụng ngón Ngọ hoặc lót dưới một vảy lớn đóng ngay cựa,nếu vảy giắt nầy màu hồng thì là Thần kê,vảy giắt nầy càng nhỏ càng quý. 
+ Ác tinh:Hàng Biên dưới cựa,đôi khi có một đường vảy nhỏ lăn tăn,nếu có một vảy màu đỏ thật đỏ,đó là vảy Ác Tinh.Gà nầy hung dử bạo tàn.Tài ba xuất chúng. 
+ Linh Giáp Tử:Cả hai chân đều có Liên Giáp Nội đóng ngang cựa,cùng ngậm một vảy nhỏ.gà nầy ra đòn hay, đòn độc ở hồ hai,gà nầy có đòn chưởng,buộc địch thủ bỏ chạy hoặc chết tại sới.Đặt biệt gà LGT khắc cựa địch thủ. 
+Nhân Tự Thới:Hàng Thới từ móng trở vào có vài vảy hình chử Nhân.Gà nầy chuyên gia móc mắt. 
+Thất Bát:Vảy hàng Trong lấn muốn hết chổ hàng Ngoài.Gà nầy đá rất dở. 
+Nhân Tự Biên:Vảy ở hàng Biên hình chử Nhân, từ trên gối xuống đến chậu.Gà nầy có đòn đá rất độc. 
+Tam Vinh: Mặt tiền hai hàng vảy Trơn sạch sẻ.Mặt sau và hai bên hông:Hậu,Độ,Biên,Kẻm ngay hàng thẳng lối,kông bì chia cắt.Cà hai chân đều như thế thì gọi là gà Tam Vinh.Gà nầy có đòn sáng sủa và biết tuỳ cơ ứng biến,biết thay đỏi đòn thế để đánh địch thủ đến khi nào bỏ chạy mới thôi,gà nầy cũng khắt cựa.

********* 
+Giáp Vy Đao:Khoảng năm vảy,đầu sát với hàng Thành,hình nhọn chóp nón,đuôi châu lại chỉ vào cựa,dó là vảy GVĐ.Gà nầy đòn độc cựa rất nguy hiểm.Trường họp chỉ có một vảy nằm ngang với cựa,gọi là Trực Đao hoặc Xiên Đao.Trực đao tuy không bằng GVĐ,nhưng gà nầy cũng là gà hay,cựa đâm tốt. 
+ Lưởng Ngọc Song Cước:Từ cựa đi lên ở hàng Thành và hàng Quách,mổi chân có một vảy rất lớn,đối chiếu nhau.Vảy nầy gôi là LNSC.Gà nầy có đòn đá liên hoàn từ hai,ba đòn trở lên trong mổi lần đá. 
+ Dậm Ngoại Cán:Ở hàng Thành trước khi đụng ngón có một vảy dậm vào một vảy lớn,đó là DNC.gà nầy đá rầt dở ,không nên nuôi. 
+ Phản Hậu: Vảy Hậu thường úp lên,Phản Hậu thì úp xuống.gà nầy đòn đá rất hiểm,gà hay. 
+ Tứ Trục Giáp:Hai chân,mổi chân có vảy Án Thiên,một chân có Phủ Địa.Gà đóng vảy nầy thì tài nghệ miển chê,gà nầy cũng khắc cựa phòng đao. 
+ Nguyệt Ám Chỉ:Hàng vảy nhỏ trên gối ( Bên trên Án Thiên )có một đường như sợi chỉ quấn từ Quách qua Thành.Gà nầy rất tài

.******* 
+ Giao Long:Một vảy đầu lớn ở hàng Nội,đuôi nhỏ sát với hàng Thành.Gà nầy khi đá chui lườn cắn đùi,cắn gối,đá vỉa. 
+ Nhật Thới: Từ móng của hàng Thới đếm vào,vảy thứ ba hình chử nhật,lớn hơn các vảy khác cùng ngón,đó là NT.Gà nầy khi đá có dùng thới. 
+ Thần Lực Chi Bái: Bất cứ ngón chân trước nào cũng có ba đốt,nếu đếm từ đốt,từ một tới ba đầu vảy có đốm,đó là TLCB,nếu như cỉ có đốm ờ vảy một và hai.Gà nầy thì trổ đòn độc ở hồ hai trở đi. 
+ Giáp Thới Phòng Đao: Vảy hàng Thới rỏ ràng,đều đặn chạy lên khỏi cựa cong vào ôm lấy cựa,nếu hai chân đều có như thế thì rất quý.Gà nầy tài ba lắm.Gà nầy thắng dịch thủ rất nhanh,cựa đâm mảnh liệt. 
+ Giáp Cần:Trên cổ có vảy gôi là GC.Gà nầy hiếm quý. 
+ Huyền Châm:Một vảy dậm vào giữa bốn vảy lớn của hàng Quách và Thành.Gà nầy dùng cựa mảnh liệt và có tài. 
+ Gạc Thập: Còn gọi là Thập Điền,dưới cựa có bốn vảy đường chỉ hình dấu cộng,nếu đóng ngay cựa là tốt nhất.Gà nầy rất là hung dử,gan lỳ,cựa rất nhạy đâm. 
+ Ác Hổ Báo: Móng ngón giữa của gà có chấm đen hoặc xanh.Gà nầy có đòn đá rất hiểm độc. 
+ Lộc Điền Tự: Hai vảy hàng Nội và Ngoại châu vào nhau,đường chỉ đất rất nhỏ khiến cho hai vảy không Nội không Ngoại.Vảy nầy rất xấu,tốt nhất đừng nuôi gà có đóng vảy nầy. 
+ Nhật Thần:Vảy Liên Giáp Nội,đầu sát với hàng Thành hơi tròn,đó là NT. 
+ Hổ Khẩu:Vảy Liên Giáp Nội mở miệng hơi lớn.Đó là HK. 
+ Hàm Long:Liên Giáp Nội mở miệng rất nhỏ.Cả ba vảy nầy đều đóng ngaycựa.Gà này cũng hay lấm và xử dụng cựa. 
+ Tam Tài:Hình thức như Huyền Châm nhưng có tới ba vảy dậm từtrên xuống.Tứ Quý hình thức củng như vậy nhưng có bốn vảy dậm,có năm vảy thì gọi là Ngũ Quỉ.Gà nầy có tài nhất là Tam Tài.Các vảy nầy thường đóng trên gối.[/spoiler]
_________________

********* 
+ Văn Võ Song Toàn: Một chân có ba hàng vảy từ gối xuống tới chậu,một chân hai hàng trơn.Gà nầy cũng hay lắm,khắc cựa. 
+ Phủ Hành Song: Một chân có hai Phủ Địa,mộtchân có Vấn Án Hoành Khai.Gà nầy rất lanh lẹ,ăn miếng trả miếng.Gà đi trên đá đầu,cổ,mặt. 
+ Vấn Án Hoành Khai: Một vảy quấn ngay cựa giữa có một đường nứt.Gà nầy mổi hồ có một đòn Cáo rất hiểm độc. 
+ Phủ Thành Kích: Ở hàng Thành bất cứ trên hay dưới có một vảy lớn úp lên một vảy nhỏ,thường đóng ở giữa cán.Gà nầy hay lắm,trong đời phải có thằng độ. 
+ Yểm Địa: Dưới chậu,ngay đầu ngón Nội cómộtvảy nhỏ dặm vào,nếu đóng cả hai chân,gà tài.Gà nầy đá đòn rất chính xác,cựa đâm dử.Hạ địch thủ dễ dàng. 
+ Bạch Giáp: Chân đen,vàng,xanh,da đá, dưới cựa ở hàng Nội có mộtvảu màu Trắng.Vảy nầy gọi là Bạch Giáp.Gà nầy cũng hay lắm. 
+ Độc Giác: Hai chân,mổi chân có một vảy lớn(không phải Liên Giáp) ngay cựa cùng mở miệng ngậm một vảy nhỏ.Gà nầy trổ tài từ hồ ba. 
+Song Liên Tự:Mổi chân gà đều có Liên Giáp Nội đóng ngay cựa cùng mở miệng ngậm ngọc.Gà nầy trổ đòn tài vào hồ hai.Gà nầy tài lắm.Song Liên Tự ăn Liên Giáp Nội,Hàm long, Nhật thần,Hổ khẩu.Gà nầy cản cựa địch thủ. 
+ Bán Nguyệt Nội:Hai ngón Nội cong vào.Gà nầy có đòn mạnh. 
+ Dặm Ngoại Ngón: Ngón Ngoài của gà có mộtvảy nỏ dậm dưới mộtvảy lớn, nhất là mé bên ngoài.Gà nầy rất dở không nên nuôi. 
+ Lục Kiết Giáp: Mặt tiền của cán có vảy thật khô,hàng Biên màu đò hoặc đen,dưới cựa các vảy nhỏ có đầu nhọn,hàng Biên phụ cũng như vậy.Gà nầy rất hay. 
+Án Văn Đồng Giao:Hàng Nội dưới cựa có một vấn khâu chịu hai đường nứt.Gà nầy đi trên,đá hầu,sỏ,mé,cần non.Gà nầy có đòn Oán,bị đá đau nó sẽ trả lại ngay.

******* 
+ Song Âm Song Dương:Mổi chân có Án thiên đồng thời trên cựa có hai vấn Cán.Gà tài lắm. 
+ Tứ Hoành Khai (xấu ):còn có tên là Đâu Đầu Nhịn Miệng.Trên Án thiên,có bốn vảy nhỏ đóng từ Quách qua Thành,nếu năm vảy thì gọi là Ngũ Tu.Gà dở yếu sức,hay bị mù mắt. 
+ Nát Gối:(nếu như cả trước lẩn sau gối thì không nên nuôi ):Trên gối các vảy nhỏ không thứ tự. 
+ Nhược Giáp (xấu ):Hai hàng vảy Quách và Thành,nhỏ,hình chử nhật (nhỏ nhiều so với bình thường )Gà nầy bết lắm không nên nuôi. 
+ Khép Nách (xấu ):khi gà đứng ngón Thới khép sát vào với bàn chân.Gànầykhông tốt.Trái lại khi bồng lên mà khépnhư vậy thì tốt vì gà có dùng Thới. 
+ Hoàng Thành Chỉ Địa:vảy ở hàng Nội lớn đầu cao,đuôi hơi nhỏ chỉ xuống.Gà nầy khôn lanh,trả đòn nhanh,cựa đâm. 
+ Lộc Điền Ngoại:một vảy nhỏ dậm thêm vào vảy lớn ở sát chậu thuộc ngón Ngoài.Nếu có cả hai chân thì thuận hai bên,nếu một chân thì thuận một bên.Còn đóng ở ngón Nội thì là gà khá. 
+ Hoành Không(xấu):đầu lớn ở hàng Thành,đuôi ở hàng Quách nhỏ.Gànầy dở.Nếu từ trên gối ở hàng thứ năm hoặc trên cựa ở hàng thứ tư thì được. 
+ Mai Hồng:chân gà có ba màu,nửa trên một mà,nửa dưới một màu,hàng Biên một màu.Gà nầy hiếm quí.Gà nầy tài nghệ khỏi chê. 
+ Độc Biên:Hàng Biên chỉ có một hàng từ gối thẳng từ gối xuống khỏi cựa.Nếu lớn thẳng hàng,không chia cắt.Rất tốt,gà nầy đòn tài,chân đánh khá nặng. 
+ Thư Hùng Kê:Hai chân mổi chân một màu,chân màu trắng,chân màu đen hoặc chân màu vàng,chân kia màu xanh.Gà nầy rất tài. 
+Thập Cựa:còn gọi là Thập Đao.Hàng Biên phụ ngay cựa có có một vảy nhỏ hình vuông.Gà nầy cựa rất nhạy,đòn khá tốt.
_____********* 
+ Liên Châu:Vảy của ngón Nội đi thẳng lên nhập vào vảy của hàng Thới cũng đi lên,từ ngã ba đó tiếp tục đi lên ta đếm được năm vảy,đó là vạy LC.Gànầy đòn hung bạo,cựa đâm dử,nếu có bốn vảy gà cũng khá lắm. 
+Tiếng gáy: 
+Âm Minh Hùng Đoản:tiếng gà gáy to ồ,tiếng gáy cuối ngắn gọn,Gà nầy đá đòn chính xác,gan dạ,bền sức,giỏi nước khuya.Tómlại gà hay. 
+ Âm Minh Trung:Tiếng gáy cuối không dài không ngắn,nhưng tiếng cuối không ngân dài.Gà nầy văn vỏ song toàn. 
+Âm Minh Thư Đoản:Tiếng cuối thật ngắn,toàn tiếng gáy âm thanh đều nhau,không tiếng lớn tiếng nhỏ,tiếng gáy như tiếng rít.Gà nầy là gà độc,có biệt tài. 
+Âm Minh Thư Trường(xấu):Tiếng cưới kéo dài cho đến khi hết hơi,âm thamh cao thấp không đều nhau.Gà nầy bở sức ,yếu hơi,không nên nuôi. 
+ Âm Minh Thư Trường:tiếng gáy cuối hơi dài một tí,tiếng gáy to ồ,âm thanh tiếng lớn tiếng nhỏ,không rỏ nét.Gà nầy có đòn tốt nhưng không có đòn nghiệt,cần phải xét lại tông dòng. 
+Khi gáy thì miệng phải mở thật to,gà gáy miệng nhỏ không tốt cholắm. 
+Khi gáy mỏ dưới run thì không tốt,nếu run ít thì tốt,nếu không run càng quý 
+Tiếng gáy không đều,am thamh lớn nhỏ.Gà yếu sức,khó đứng được nước khuya. 
+Gà gáy từ năm tiếng trở lên,âm thanh đều nhau là gà hay,gáy bảy tiếng là Thần kê. 
+Gà ngày mai ra thi tài,đêm nay gáy thúc từng cơn,gà nầy làLinh kê. 
+Gà ban đêm về sáng gáy đúng giờ.Gà nầy có tài và có đòn quyết. 
+Âm Minh Phụ:miệng mở rộng,tiếng rít to,tiếng rít nhỏ thì phải kéo dài mới tốt.Gà có tiếng rít hai hoặc ba tiếng cùng một lúa,gà có đòn tài,cựa đâm dử.

******* 
CÁCH CHỌN GÀ. 
+"Gà bằng ngang như đón mời..."từ trên nhìn xuống thấy đầu gà bằng ngang,có khoảng hơi rộng,lần hai ngón tay,có khuyết hoặc lỏm vô,tiếp tục ngón tay dụng hai đầu nhọn,đó là anh gà thế. 
+Gà đầu hẹp không có chiều ngang,gà nầy nhút nhát hay chạy bậy,không nên nuôi. 
+Thầy Rùa là ý nói con Rùa,chậm lắm. 
+Chí bất thoái:gà rất gan lỳ,thà chịu chết chứ không bỏ chạy,ví dụ như gà chân xanh mắt Ếch và anh chàng mặt Cóc. 
+Là anh mắt lớn nằm ngoài cái khuôn..."gà có đôi mắt hơi lớn,còn cái khuôn là gò má của gà và phần trên của mắt. 
+Gà lồi trên má:mặt gà hơi có bề ngang. 
+Mỏ Sỏ:mỏ gà hơi cong,ngắn như mỏ chim sẻ,hơi suôn và có độ ngời khi tiếp xúc với anh sáng mặt trời. 
+Mỏ ba lá:hai bên mỏ có hai đường như ngấn,mỏ nầy rất cứng và vửng chắc. 
+Mồng hoa Sung:phần trên của gà không thẳng,uốn éo,mồng nầy hơi to một chút. 
+Gàmà mồng đỏ thắm không mấy tốt.Mồng tốt thì hơi tái,khi rờ tay vào càng lạnh càng quý. 
+"lại thêm anh nữa..."túc là gà có mầu mắt vàng thau(vàng thau là màu không quá vàng,màu thì hơi giống màu đồng"kim loại". 
+"tên anh là Lỳ..."gà gan lỳ. 
+Vàng đất:màu vàng pha lẩn màu đen,nếu có đốm đen là mắt Ếch. 
+"màu đen cá Lóc..."như màu đen của chuột.Trồng mắt và con ngươi màu đen.Gà nầy thường hay bỏ chạy,không nên nuôi. 
+"Mắt xanh có trắng"con ngươi màu đen (con ngươi nhỏ mới tốt)kế là một vòng xanh nhạt,kế nửa là màu trắng.Gà nầy có ba mầu mắt,gà rất tài ba. 
+Độc long:khi sinh ra chỉ có một mắt.Gà nầy thì khỏi chê về tài nghệ. 
+Gà Ngũ sắc chính hiệu phải có lông màu tím,đôi cánh phải có 18 diểm khác màu trên hai cánh(mổi cánh có 9 diểm). 
+Nguyệt Cung:tức là vòng cong như trăng lưởi liềm úp ngược,cómột vài lông trắng ở bên trong,khác với đuôi Lau.Gà nầy tốt lắm. 
+Lông đuôi cánh quạt:như mấy cái nan quạt khi mở ra. 
+Vạch lông đuôi hoặc lông cánh,nếu có ba cộng lông như tóc quăn,gọi là gà Phản Vỷ,gà nầy tài nghệ khỏi chê. 
+Lông đuôi có một cọng trắng tuyền,gọi là Bạch Linh.Tốt lắm.

******* 
CÁCH CHỌN GÀ. 
+"Gà bằng ngang như đón mời..."từ trên nhìn xuống thấy đầu gà bằng ngang,có khoảng hơi rộng,lần hai ngón tay,có khuyết hoặc lỏm vô,tiếp tục ngón tay dụng hai đầu nhọn,đó là anh gà thế. 
+Gà đầu hẹp không có chiều ngang,gà nầy nhút nhát hay chạy bậy,không nên nuôi. 
+Thầy Rùa là ý nói con Rùa,chậm lắm. 
+Chí bất thoái:gà rất gan lỳ,thà chịu chết chứ không bỏ chạy,ví dụ như gà chân xanh mắt Ếch và anh chàng mặt Cóc. 
+Là anh mắt lớn nằm ngoài cái khuôn..."gà có đôi mắt hơi lớn,còn cái khuôn là gò má của gà và phần trên của mắt. 
+Gà lồi trên má:mặt gà hơi có bề ngang. 
+Mỏ Sỏ:mỏ gà hơi cong,ngắn như mỏ chim sẻ,hơi suôn và có độ ngời khi tiếp xúc với anh sáng mặt trời. 
+Mỏ ba lá:hai bên mỏ có hai đường như ngấn,mỏ nầy rất cứng và vửng chắc. 
+Mồng hoa Sung:phần trên của gà không thẳng,uốn éo,mồng nầy hơi to một chút. 
+Gàmà mồng đỏ thắm không mấy tốt.Mồng tốt thì hơi tái,khi rờ tay vào càng lạnh càng quý. 
+"lại thêm anh nữa..."túc là gà có mầu mắt vàng thau(vàng thau là màu không quá vàng,màu thì hơi giống màu đồng"kim loại". 
+"tên anh là Lỳ..."gà gan lỳ. 
+Vàng đất:màu vàng pha lẩn màu đen,nếu có đốm đen là mắt Ếch. 
+"màu đen cá Lóc..."như màu đen của chuột.Trồng mắt và con ngươi màu đen.Gà nầy thường hay bỏ chạy,không nên nuôi. 
+"Mắt xanh có trắng"con ngươi màu đen (con ngươi nhỏ mới tốt)kế là một vòng xanh nhạt,kế nửa là màu trắng.Gà nầy có ba mầu mắt,gà rất tài ba. 
+Độc long:khi sinh ra chỉ có một mắt.Gà nầy thì khỏi chê về tài nghệ. 
+Gà Ngũ sắc chính hiệu phải có lông màu tím,đôi cánh phải có 18 diểm khác màu trên hai cánh(mổi cánh có 9 diểm). 
+Nguyệt Cung:tức là vòng cong như trăng lưởi liềm úp ngược,cómột vài lông trắng ở bên trong,khác với đuôi Lau.Gà nầy tốt lắm. 
+Lông đuôi cánh quạt:như mấy cái nan quạt khi mở ra. 
+Vạch lông đuôi hoặc lông cánh,nếu có ba cộng lông như tóc quăn,gọi là gà Phản Vỷ,gà nầy tài nghệ khỏi chê. 
+Lông đuôi có một cọng trắng tuyền,gọi là Bạch Linh.Tốt lắm.

+ Đứng giọt mưa:gà đứng ngực cao gần như thẳng đứng,phao câu dưới thấp.Gà nầy đi trên,chuyên đá đầu mặt. 
+ đứng đòn cân:gà đứng lưng bằng ngang song song với mặt đất.Gà nầy đi dưới,chuyên chui lòn,đá đùi,đá dỉa. 
+ Cựa Hổ Trảo:hình dáng giống như móng Cọp,cựa rất nhạy đâm. 
+ Cựa bên ngắn bên sút:một chân có cựa đóng cứng,một chân cựa lỏng lẻo nhứ sắp sút ra.Gà nầy xử dụng cựa mãnh liệt. 
+ Lục đinh Lục giáp:hai cưa nhỏ dưới cùng không được cứng.Gà nầy cũng xử dụng cựa ác liệt. 
+ Gà có cựa óng ánh trong nắng,ẩn hiện màu xanh hay trắng hoặc vàng nhạt.Gà nầy cặp cựa cũng nguy hiểm lắm. 
+Vành Nguyệt:cựa cong như trăng lưởi liềm. 
+Nguyệt Lân:cựa giống như sừng Lân. 
+ Gà có vảy Thới tốt không chia cắt chạy dài vừa khỏi cựa cong vào ôm lấy cựa.Cựa nầy cũng là một vũ khí rất lợi hai. 
+ Hoa Mai Cựa:Bên trong cán ở hàng Độ và hàng kẻm có vảy nhỏ hình hoa Mai ngang cựa.Gà nầy có tài xử dụng cựa. 
+ Cựa song Đao:cựa gà bên ngoài lớn nhỏ dần bên trong,cả hai cựa th2 gọi là cựa Song Đao. 
+ Siêu Đao:Cựa tròn trong lớn ngoài nhỏ,nhọn ,mủi cữa cong lên như đôi hia. 
**** ĐÒN ĐỘC: 
+ Đòn Lịch Bái:đòn đá vào cần làm co đỉch thủ gảy cổ hoặc cắm cần cổ xuống đất. 
+ Đòn Xuyên Tâm:đá sâu vào thân địch thủ. 
+ Đòn Xung Phong:đòn nạp,đòn buông rất mạnh vào địch thủ. 
+ Đòn Áp Thổ:cắn lôi đầu địch thủ để đá ngang. 
++ Tử Huyệt: 
+Huyệt Mã Kỵ:ở mu lưng bên dưới là là phổi gà,nếu bị cựa gà sẽ trào máu miệng chết ngay. 
+ Huyệt Mắt Cần:cần cổ gà nối lãi với nhau bằng những mắt như mắc cây tre,nếu cựa vào đây gà sẽ cắm mỏ xuống đất không còn đá được nữa. 
+Huyệt Mỏ Lườnhần đầu của lườn gọi là Mỏ Lườn,nếu cựa hoặc chân đá nhẹ vô bên dưới lườn gà có thể bị đui mắt.Nhớ khi cắp độ coi chừng sư kê của đối thủ "điểm"huyệt nầy khi bồng lên để so trong lượng của gà.

***VẤN CÁN VÀ CÁC VẢY CÓ LIÊN QUAN: 
*Vấn Cán(tuỳ):từ vảy thứ tư trở xuống đến cựa(ngoại trừ vảy thứ bảy)có vảy vấn từ hàng Trong ra suốt hàng Ngoài là vảy quấn cán,vảy nấy xấu không nên nuôi,nếu như không có một vảy hay nào kèm theo. 
* ÁN Thiên:vảy đầu tiên trên gối(dưới mấy vảy nhỏ)có hình dáng như Vấn Cán,đó là Án Thiên đệ nhất. 
*Hàng vảy thứ hai là Án Thiên đệ nhị (vảy Án Vân ). 
*Hàng vảy thứ ba là Án Thiên đệ tam (Án Tâm ).Gà chân đóng vảy Án Thiên gà rất tài ba.Chân có đóng cả ba vảy gọi là Tam Tài Án Thiên. 
*Phủ Địa:Hình dáng giống như Án Thiên nhưng đóng dưới chậu,trên các vảy ngón,nếu đóng cả ba vảy là Tam Tài Phủ Địa,còn thêm một vấn khâu nữa tức là bốn vảy thì không đúng cách,còn gà tài nghệ như thế nào thì không thấy các tài liệu đề cập tới.Gà Phủ Địa cũng tài ba chẳng thua kém gì ÁnThiên. 
*Vấn Khâu:vảy Quấn dưới cựa trên hàng vảy thứ ba từ dưới đếm lên,vảy nầy cũng không nghe nói đến tài nghệ nhưng không phải là vảy xấu. 
*Hoành Không(xấu):Hình dáng như quấn Cán,đầu Ngoài lớn đuôi ở hàng Trong nhỏ,vảynầy thường đóng gần gối,gà có vảy nầy đá dở. 
*Kích Giáp:Vảy vấn cán từ cựa đếm lên bốn vảy Vấn.Gà nầy rất hay,có thể hạ địch thủ chớp nhoáng.Nếu lở gặp gà tài muốn thắng nó không phải dễ dàng.*********** 
+ Xuyên Thành Giáp:dưới cựa có hai Liên Giáp Ngoại ở hàng Thành,bên trên có hai Vấn Cán liền nhau(không đóng trong hàng vảy Án Thiên).Gà nầy là gà hay,gà độc. 
+ Ván Án Hoành Khai:hai vảy Phủ Địa cóđường lỏm như chia đôi vảy,nếu có liên tiếp bốn vảy là Quý kê.Gà nầy đá đòn rất hiểm,khi đá hay tạt ,hay quăng. 
+ Nguyệt Tà: dưới cựa có vấn Cán,đầu lớn ở ngoài Thành(hình thức như lưởi búa)đầu nhỏ ở hàng Quách.Gà nầy đá được nhiầu đòn,nhiều thế,đá ngang,sỏ,mé.Đòn nào cũng hay. 
+Song Âm Song Dương:hai chân,mổi chân có vảy Án Thiên,mổi chân có thêm hai Vấn Cán(trên cựa).Gà nầy rất tài ba. 
+Tam Cương:ba Vấn Cán ngay cựa,đầu ở hàng Thành hơi cao một chút nếu so với hàng Quách.Gà nầy tài nghệ miển chê.